„Konflikt jest chwilą prawdy relacji między rodzicami a dzieckiem. Zawiera ziarno zniszczenia i ziarno większej jedności, może prowadzić do zaciętej walki lub głębszego wzajemnego zrozumienia.”
Thomas Gordon, „Wychowanie bez porażek”

Konflikty są częścią naszego życia. Wynikają z faktu, że ludzie różnią się między sobą, że ich drogi i sposoby postępowania, myślenia i odczuwania są odmienne i nieraz się krzyżują. Nikt nie może uniknąć konfliktów, ponieważ żyjemy wspólnie z innymi ludźmi, często bardzo różnymi od nas. Rodzina jest grupą, w której konflikty występują bardzo często. Mają one różnych charakter w każdej rodzinie, ponieważ żyją w nich wspólnie inne jednostki. Gdy dwoje lub więcej ludzi razem żyją, musi dochodzić do konfliktu po prostu dlatego, że ludzie są różni, myślą inaczej, mają różne potrzeby, zainteresowania, życzenia, które czasem są sprzeczne.
Konfliktom najczęściej towarzyszą silne emocje osób zaangażowanych w spór. W rozwiązywaniu konfliktów istnieją dwa wymiary. Jednostka może kłaść nacisk na osiągnięcie swojego celu lub na zachowanie relacji z drugą osobą. Nie ma stylu reagowania na konflikt dobrego na każdą okazję, cenna jest plastyczność.

Thomas Gordon uważa, że kiedy istnieje konflikt między rodzicami i dziećmi to jest on rozwiązywany najczęściej według schematu „wygrany - przegrany”.
Wyróżnia trzy grupy rodziców:

• Zwycięzcy - wierzą w moc zakazów, nakładanie ograniczeń, żądają określonego zachowania, wymagają posłuszeństwa, posługują się groźbą kary w myśl zasady: rodzic zwycięża – dziecko zostaje pokonane.
• Zwyciężeni - ci rodzice unikają ograniczania dziecka i wyznają dumnie, że nie uznają zasad autorytatywnych, gdy jednak między potrzebami dziecka a rodzicami powstaje konflikt, wtedy zwycięża dziecko, a rodzic ustępuje z poczuciem klęski.
• Chwiejni - rodzice chwieją się w usiłowaniach wypracowania ,,rozsądnej mieszaniny” obu z nich, składającej się na przemian: z surowości, ulegania, twardości, łagodności, ograniczania i cierpliwości, zwyciężania i przegrywania – rodzice, których dzieci są najczęściej niedostosowane.

Głównym dylematem współczesnych rodziców jest to, że znają tylko dwa sposoby postępowania w sytuacjach konfliktowych, które w rodzinie są nieuniknione.

METODA I - ,,ja zwyciężam – ty przegrywasz”
Jedno z rodziców i dziecko napotykają sytuację konfliktu potrzeb. Rodzic rozstrzyga, na czym powinno polegać rozwiązanie. Podaje je do wiadomości i ma nadzieją, że dziecko je zaakceptuje. Jeśli rozwiązanie nie podoba się dziecku rodzic może użyć perswazji, aby namówić dziecko do przyjęcia rozwiązania. Gdy to się nie udaje, rodzic próbuje osiągnąć poddanie się dziecka poprzez użycie władzy i autorytetu. Rodzice płacą wysoką cenę za swoje zwycięstwo. Dziecko nie ma swojego udziału w rozwiązywaniu konfliktu i dlatego ma słabą motywację do wykonywania poleceń rodziców. Jest posłuszne, ale ze strachu przed karą lub dezaprobatą. Ma także poczucie niesprawiedliwości i kieruje swoją złość, niechęć przeciw rodzicom. Dziecko nie ma sposobności uczenia się wewnętrznej dyscypliny i odpowiedzialności za siebie.

METODA II - ,,ja przegrywam – ty zwyciężasz”
Jedno z rodziców i dziecko napotykają sytuację konfliktu potrzeb. Rodzic może już wcześniej zdecydować się na pewne rozwiązanie. Może wtedy próbować przekonać dziecko, aby je przyjęło. Okazuje się, że ma ono własne rozwiązanie i próbuje przekonać rodzica, aby je przyjął. W przypadku, kiedy rodzic opiera się, dziecko próbuje użyć swojej siły aby rodzic poddał się. W końcu rodzic ulega. Dzieci, którym wolno postawić na swoim nie są wrogie, zależne, agresywne w stosunku do rodziców. Uczą się jak dominować nad nimi, jak wywołać w nich poczucie winy, lekceważyć ich. Często brak im wewnętrznej kontroli nad swoim zachowaniem, nie zwracają uwagi na uczucia innych ludzi.

Istnieje trzecia zasada postępowania, (którą wskazuje Gordon), określaną mianem „metody bez porażek”.

METODA III - "metoda bez porażek"
W wyniku rozwiązania konfliktu tą metodą żadna ze stron nie jest zwycięzcą ani pokonanym. Rozwiązanie wszystkich zadowala. Rodzic prosi dziecko, aby razem z nim postarało się znaleźć rozwiązanie konfliktu, które byłoby do przyjęcia przez obie strony. Oboje mogą proponować możliwe rozwiązania, które są następnie przez nich krytycznie oceniane. Obie strony ostatecznie decydują się na to, które rozwiązanie jest najlepsze od przyjęcia.
Można wyróżnić sześć kroków tzw. „metody bez porażek”:

1. Rozpoznać i nazwać konflikt.
2. Rozwinąć możliwości rozwiązań.
3. Krytycznie ocenić propozycje rozwiązań.
4. Zdecydować się na najlepsze rozwiązania.
5. Wykonać powziętą decyzję.
6. Późniejsza ocena krytyczna.

Nie wszystkie konflikty rozwiązuje się przechodząc wszystkie kroki. Czasem problem zostaje rozwiązany dzięki jednej propozycji. Dzięki rozwiązaniu konfliktu za pomocą tej metody dziecku zależy na wypełnieniu zobowiązań, jakie wzięło na siebie. Rodzina ma większą szansę znalezienia możliwie najlepszego rozwiązania i zbliża się do siebie. Dziecko rozwija swoją sprawność myślenia. Nie trzeba stosować siły, aby rozwiązać problem, następuje współpraca. Rodzice jednocześnie respektują potrzeby dziecka i liczą się z własnymi. Dzięki tej metodzie rodzina rozwiązuje problem zasadniczy a nie tylko jego powierzchowne objawy. Dzieci cenią sobie, że są traktowane, jako osoby równe, którym można zaufać. Metoda III jest sposobem, za pomocą którego każda rodzina może rozwiązać swój indywidualny konflikt znajdując własne, możliwe do przyjęcia przez wszystkich zainteresowanych rozwiązanie.
Występowanie trudności i konfliktów w kontaktach między ludźmi jest nieuchronne i stanowi normalną część życia każdej rodziny. To, jakie skutki przyniesie rozwiązywanie konfliktów zależy od sposobu reagowania na problemy.
Często członkowie rodziny starają się ukrywać konflikt przed innymi i przed samym sobą. Gdy konflikty pozostają w ukryciu zakłócają przebieg wzajemnych kontaktów i często ludzie czują się wobec nich bezsilni. Nabrzmiałe i nie rozwiązywane konflikty doprowadzają do eksplozji w postaci przejawów brutalności i wulgarności raniących i krzywdzących innych. Dzieci często czują też w stosunku do swoich rodziców żal, ból, gniew. Te uczucia potrafią być jak emocjonalny rak zjadający ich od środka. Konflikt może także przyczyniać się do nawiązania i poprawy komunikacji między ludźmi. Może sprzyjać lepszemu zrozumieniu a więc pozytywnym zmianom w relacjach rodzinnych. Podczas wspólnego rozwiązywania konfliktów dziecko uczy się rezygnowanie z przeprowadzenia własnej woli, ze względu na innych, z którymi musi żyć.
Konflikt jest chwilą prawdy relacji między rodzicami a dzieckiem, może rodzinę osłabić lub umocnić. Jest rozstrzygającym wydarzeniem, które może członków rodziny rozdzielać lub pociągać do zgody, zawiera ziarno zniszczenia i ziarno większej jedności, może prowadzić do zaciętej walki lub głębszego wzajemnego zrozumienia.
Wiele dzieci ma przeświadczenie, że rodzice nie interesują się rzeczywiście nimi. Rodzice mogą pomóc dzieciom, wspierać je, jedynie wówczas, gdy znają je naprawdę.
Odpowiedzmy sobie na pytania:

• Kto jest najlepszym przyjacielem mojego dziecka?
• Jaki program ogląda najczęściej?
• Na jaki kolor chciałoby pomalować swój pokój?
• Jaką potrawę lubi najbardziej, jakiej nie znosi?
• O jakim prezencie marzy?
• Co chce robić, gdy dorośnie? - Kiedy uściskałem ostatni raz moje dziecko?
• Jakie zdanie wypowiadam najczęściej do swojego dziecka?
• Kiedy ostatni raz cała rodzina zjadła wspólny posiłek?
• Czy powiedziałem ostatnio mojemu dziecku, że je kocham?

PAMIĘTAJMY - DZIECI - TAKŻE PODCZAS ROZWIĄZYWANIA KONFIKTÓW - NIE MOGĄ WĄTPIĆ W MIŁOŚĆ RODZICÓW

Literatura:
Thomas Gordon ,,Wychowanie bez porażek – Rozwiązywanie konfliktów między rodzicami a dziećmi’’,
Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1991.