Zostań znajomym swojego dziecka

Zapraszamy do obejrzenia dziesięciu krótkich filmów, które w zabawny sposób pokazują internetowe perypetie rodziny.

Bezpieczny start. Internet w życiu małych dzieci i rodziny

Pamiętaj!

• Zadbaj o to, aby dzieci przed ukończeniem drugiego roku życia nie miały kontaktu z urządzeniami ekranowymi, w tym z tabletami i smartfonami.

• Pilnuj, aby starsze dzieci nie korzystały z urządzeń mobilnych codziennie.

• Ustal dzień lub dni w tygodniu (np. weekend) bez urządzeń ekranowych.

• Pamiętaj, aby jednorazowo dzieci miały dostęp do urządzeń mobilnych nie dłużej niż 15–20 min, a dzienny kontakt z wszelkimi urządzeniami ekranowymi nie przekraczał (w zależności od wieku dziecka) od 30 do 60 min.

• Uwzględniaj – podczas udostępniania dzieciom w wieku 3–6 lat urządzeń dotykowych – indywidualny etap rozwoju tych młodych osób

. • Umożliwiaj dzieciom korzystanie tylko ze sprawdzonych i dostosowanych do ich wieku treści. Monitoruj aplikacje i materiały, do których mają dostęp zarówno w domu, jak i poza nim (np. podczas zabaw z rówieśnikami)

. • Sprawdzaj aplikację, zanim pokażesz ją dziecku.

• Towarzysz dzieciom podczas korzystania z mediów elektronicznych.

• Tłumacz, co się dzieje na ekranie urządzenia, a także wskazuj związek między treściami obecnymi w mediach a rzeczywistością.

• Unikaj prezentowania dzieciom treści, w których akcja toczy się bardzo szybko. Zadbaj o to, aby chronić dzieci przed obrazami zawierającymi zbyt wiele migoczących i jaskrawych elementów. Nie są one bowiem dostosowane do etapu rozwoju dzieci i ich możliwości percepcyjnych

. • Pamiętaj o tym, aby nie udostępniać dzieciom urządzeń mobilnych minimum godzinę przed snem. Promieniowanie emitowane przez ekrany sprzętów elektronicznych (zwłaszcza tabletów i smartfonów) źle wpływa na zasypianie i jakość snu. Dziecięca sypialnia powinna być strefą bez elektroniki.

• Pamiętaj, aby wyłączać urządzenia ekranowe, kiedy są nieużywane.

• Nie należy traktować możliwości korzystania z urządzeń mobilnych jako nagrody, a zakazu ich używania – jako kary. W opinii dzieci taka postawa zwiększa atrakcyjność tych urządzeń i wzmacnia przywiązanie do nich

. • Nie powinno się także wykorzystywać mediów elektronicznych do uspokajania maluchów, ponieważ może to negatywnie wpływać na zdolność opanowywania przez nie swoich emocji.

• Nie używaj urządzeń mobilnych do motywowania dzieci (np. podczas jedzenia lub wykonywania jakichś zadań).

 

Cyberprzemoc i inne formy agresji w sieci

Pamiętaj!

• Rozmawiaj z dzieckiem na temat przemocy w sieci, hejtu i mowy nienawiści. Ustalcie wspólnie, w jaki sposób można reagować na te zjawiska. Zapewnij dziecko o swoim wsparciu, jeśli doświadczy takiej sytuacji.

• Jako rodzic/opiekun prawny nigdy nie bagatelizuj sytuacji, w której twoje dziecko jest ofiarą przemocy w sieci. Reaguj natychmiast i działaj we współpracy ze szkołą/placówką edukacyjną. Wspólnie zabezpieczcie dowody (np. wykonując zrzuty ekranów).

• Rozmawiaj z dzieckiem o tym, jak może reagować jako świadek cyberprzemocy. Poinformuj dziecko, w jaki sposób może pomóc ofierze agresji w sieci, jednocześnie nie narażając się samemu na przemoc.

• Dowiedz się, czy w szkole/placówce edukacyjnej, do której uczęszcza twoje dziecko, istnieją spisane procedury działania w przypadku wykrycia cyberprzemocy, a także czy są realizowane zajęcia profilaktyczne na ten temat.

• Rozmawiaj z dzieckiem o tym, co może być uznane za mowę nienawiści i dlaczego jest ona szkodliwa

. • Zgłaszaj do administratorów i do zespołu Dyżurnet.pl strony zawierające mowę nienawiści

• Poinformuj dziecko o tym, gdzie może uzyskać pomoc – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111

. • W razie pytań i wątpliwości zadzwoń pod numer 800 100 100 – telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci.

Nadużywanie internetu

Pamiętaj!

• Ustal czas przeznaczony na aktywności w internecie. Obserwuj dziecko i zwróć szczególną uwagę na niepokojące zachowania (np. nadmierną agresję, odizolowanie, nadwrażliwość, utratę zainteresowania innymi aktywnościami)

. • Rozmawiaj z dzieckiem. Zasygnalizuj mu, że się o nie martwisz, spróbuj wytłumaczyć swoje obawy.

• Spróbuj dowiedzieć się, co jest powodem uzależnienia twojego dziecka od internetu, a także w jakich sytuacjach korzysta ono intensywniej z sieci.

• Spróbuj stopniowo ograniczać dziecku czas spędzony na korzystaniu z internetu. Dbaj o to, aby nagradzać dziecko za każdy postęp.

• Postaraj się wspólnie z dzieckiem znaleźć pomost między czasem spędzanym w świecie wirtualnym a rzeczywistym. Angażuj je w ten sposób, aby bycie offline przynosiło mu radość, tzw. JOMO (ang. joy of missing out). Zaproponuj offline challenge (cyfrowy detoks), który polega na odłączeniu się od wirtualnej rzeczywistości na minimum 48 godzin

. • Pamiętaj, że swoją postawą wobec mediów cyfrowych wpływasz na zachowanie swoich dzieci w tym obszarze. Jesteś dla nich przykładem.

• Skontaktuj się z psychologiem lub poradź się innego specjalisty, jeśli samodzielnie nie będziesz w stanie poradzić sobie z problemem

. • W razie pytań i wątpliwości zadzwoń pod numer 800 100 100 – telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci.

Niebezpieczne treści

Pamiętaj!

• Pamiętaj, że filtr kontroli rodzicielskiej pomaga ograniczyć kontakt dziecka z potencjalnie niebezpiecznymi dla niego stronami internetowymi, zawierającymi szkodliwe treści. Zwróć uwagę na to, że dzieci i młodzież rzadziej łączą się z internetem, korzystając z komputera stacjonarnego, a coraz częściej wykorzystują do tego celu urządzenia mobilne (np. smartfon, tablet, konsolę do gry).

• Pamiętaj, że żadne narzędzie nie zapewnia gwarancji ochrony dziecka przed zetknięciem się z ryzykownymi i szkodliwymi treściami. Dlatego tak ważne są umiejętność mądrej reakcji ze strony osoby dorosłej oraz udzielenie wsparcia. Zachęcaj dzieci do dzielenia się z tobą wszelkimi niepokojącymi sytuacjami, jakie je spotkały w sieci czy których były świadkami.

• Uczul dziecko na zagrożenia związane z korzystaniem z publicznych/ otwartych sieci Wi-Fi (hotspotów). Mogą one w nieograniczony sposób umożliwiać dostęp do szkodliwych treści i narażać najmłodszych użytkowników sieci na wiele zagrożeń (np. na utratę danych i/lub nawiązanie niebezpiecznych kontaktów).

• Staraj się towarzyszyć dzieciom w odkrywaniu bogactwa internetu i rozmawiaj z nimi o ich zainteresowaniach. Jeśli dzieci będą wiedzieć, że rodzice interesują się ich aktywnością online, wówczas chętniej w trudnej sytuacji zwrócą się do dorosłych o pomoc.

• Ucz dziecko krytycznego podejścia do informacji. Dyskutuj o treściach, które są prezentowane online, podkreślając, że nie każda wiadomość przeczytana w sieci jest prawdziwa. Internet jest kopalnią wiedzy, a niestety często też przestrzenią niesprawdzonych i potencjalnie szkodliwych doniesień i porad, w której każdy może przedstawić się jako ekspert oferujący najlepsze rozwiązanie problemu. Porozmawiaj z dzieckiem o sposobach weryfikacji wiedzy pozyskiwanej online. 2 Dokładne instrukcje dostępne są na stronie dzieckowsieci.pl. • 52 53 •

• Wspieraj dzieci, pomagając im uodpornić się na obraz świata rozpowszechniany w internecie, a w szczególności w mediach społecznościowych. Wyjaśnij, że bardzo często promuje się wyidealizowany świat i nierealne do osiągnięcia kanony piękna. Pomóż dzieciom i młodzieży stworzyć ich pozytywny wizerunek online. Nie zaniedbuj rozmów o tym, co warto, a czego nie warto ujawniać w sieci.

• Porozmawiaj z dzieckiem/nastolatkiem o tym, że internet może stać się idealną przestrzenią dla osób głoszących radykalne, niekiedy szokujące, poglądy czy tych, którzy prezentują rażące zachowania w celu zdobycia jak największej popularności. Zwróć uwagę, że internauci (np. youtuberzy, blogerzy) wykorzystują swoją widownię w celu zwiększenia oglądalności lub finansowania dalszej aktywności w sieci.

• Pamiętaj, że zawsze możesz anonimowo zgłosić na stronie www.dyzurnet.pl treści, które są twoim zdaniem nielegalne bądź szkodliwe.

Uwodzenie dzieci i młodzieży w internecie

Pamiętaj!

• Porozmawiaj z dzieckiem o problemie uwodzenia w sieci. Wytłumacz, że nawiązywanie kontaktów przez internet może być niebezpieczne, bo trudno zweryfikować, czy osoba, z którą się rozmawia, jest tym, za kogo się podaje.

• Porozmawiaj z dzieckiem o jego znajomych z internetu. Jeśli w gronie swoich znajomych ma osoby, których nie zna z życia realnego, warto, aby je usunęło lub ograniczyło dostęp do publikowanych przez siebie materiałów.

• Zaoferuj dziecku wsparcie i powiedz, żeby zawsze informowało Cię, jeśli jakaś obca osoba będzie poruszała tematy związane z seksualnością lub inne, które je zaniepokoją

. • Poinformuj dziecko o możliwości zgłoszenia takiej sytuacji policji.

• Bądź uważna (-y), nietypowe zmiany w zachowaniu dziecka mogą niekiedy świadczyć o tym, że jest w niebezpiecznej relacji.

• W razie wątpliwości szukaj wsparcia specjalistów – skontaktuj się z telefonem dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dziecka 800 100 100.

Zagrożenie dla prywatności

Pamiętaj!

• Jeśli zamieszczasz w sieci zdjęcia dziecka lub filmy z jego udziałem, zastanów się, czy żadna z tych treści nie będzie dla niego w przyszłości obciążeniem i nie przyniesie mu wstydu.

• Uświadamiaj dziecko na temat jego prawa do ochrony prywatności, a także obowiązku poszanowania prywatności innych osób.

• Pamiętaj o ograniczeniu wiekowym związanym z uczestnictwem najmłodszych internautów w mediach społecznościowych

. • Kiedy dziecko zakłada swój pierwszy profil w sieci, pomóż mu mądrze skorzystać z udostępnianych przez serwis ustawień prywatności.

• Wizerunek w sieci to bardzo ważna rzecz – naucz dziecko systematycznego sprawdzania informacji na jego temat – tego, co samo publikuje, oraz treści, które mogą publikować inni internauci.

• Uczul dziecko, że emocje to zły doradca i że każdy wpis o nas świadczy – niech publikuje rozważnie.

• Internetowa twórczość to duże wyzwanie – zanim dziecko założy bloga czy kanał tematyczny w sieci, omów z nim wszystkie potencjalne zagrożenia oraz sprawdź, czy jest gotowe na publiczną aktywność

. • Pamiętaj, że europejskie rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO) umożliwiło zgłaszanie do administratorów żądań usuwania dotyczących nas danych (prawo do bycia zapomnianym).

Zagrożenia informacyjne

Pamiętaj!

• Podstawą przeciwdziałania większości zagrożeniom informacyjnym jest nauczanie młodzieży krytycznego podchodzenia do informacji, nie tylko tych znalezionych w internecie

. • Korzystaj z wartościowych scenariuszy zajęć lub innych materiałów na temat umiejętności krytycznego myślenia i weryfikacji danych (SciFun, 2016).

• Naucz dziecko korzystać z narzędzi służących do weryfikacji informacji znalezionych w internecie, np. zdjęć (odwrotne wyszukiwanie przez Images.google.com lub Tineye.com).

• Zwróć dziecku uwagę, że korzystając w swoim opracowaniu z gotowych materiałów, powinno powołać się na źródło, natomiast podczas stosowania cytatu należy podać źródło, autora oraz stronę, z której tekst został zaczerpnięty, jak również odpowiednio wyróżnić go w pracy.

• Uświadom dziecku, że plagiatem jest nie tylko kopiowanie z książek czy publikacji, lecz także korzystanie z prac znajdujących się w internecie

. • Zwróć uwagę, na jakie strony zagląda dziecko, odrabiając prace domowe, oraz w jaki sposób je wykorzystuje. W uzasadnionych przypadkach wyjaśnij, że dane zachowanie nosi znamiona plagiatu, opowiedz, na czym on polega i jakie mogą być jego konsekwencje.

Zagrożenia technologiczne

Pamiętaj!

• Zainstaluj program chroniący przed różnymi typami niechcianego oprogramowania (nie tylko wirusami) i ustaw jego regularne aktualizacje.

• Aktualizuj system i aplikacje – zwłaszcza przeglądarki internetowe.

• Nie otwieraj odruchowo łączy przesyłanych pocztą lub komunikatorami – najpierw sprawdź, kto i po co ci je wysyła, czy nie pochodzą od bota, czy ich adres prowadzi do godnej zaufania strony oraz czy plik nie zawiera niebezpiecznych niespodzianek.

• Nie instaluj żadnych aplikacji, rozszerzeń ani kodeków proponowanych przez strony lub usługi, do których nie masz pełnego zaufania

. • Nigdy nie wprowadzaj żadnych danych (np. e-maila, loginu, hasła, PINu czy kodu z tokena), jeśli strona nie potwierdza swojej autentyczności ważnym certyfikatem (adres strony zaczyna się od https i widać obok niego zamkniętą, zieloną kłódkę).

• Unikaj logowania się do swoich usług i podawania jakichkolwiek prywatnych danych w publicznych sieciach Wi-Fi, jeśli nie masz włączonej usługi VPN (Virtual Private Network).

• Na stronie banku, zaraz po zalogowaniu, nie powinna pojawić się prośba o dodatkowe podanie kodu. Kod uwierzytelnia zlecenie konkretnej czynności jak przelew lub zmiana danych. W razie wątpliwości skontaktuj się z infolinią swojego banku.

• Upewnij się, że smartfon, tablet i komputer są zabezpieczone trudnym do odgadnięcia hasłem lub kombinacją gestów, nie zostawiaj odblokowanego urządzenia bez nadzoru.

• Wyłącz pokazywanie podglądu wiadomości na zablokowanym ekranie lub wycisz powiadomienia od numeru swojego banku – tak aby osoby postronne nie mogły zobaczyć kodu autoryzującego operacje bankowe z wiadomości przychodzącej.